“Serendipeco” : kio ĝi estas?

Hodiaŭ mi deziras pritrakti ne-trokonatan vorton: “serendipeco”. Kio ĝi estas? Ĉu vi neniam aŭdis pri ĝi?
El alia mia blogejo, dulingva: https://lingvovojo.wordpress.com/2016/08/10/cu-serendipeco/ vi povas scii ion pri ties signifo, koneti ties historion, kaj legi pri ĝi en esperanta lingvo kaj en itala…. Bonan legadon!

eo

Kiel traduki la italan vorton:  serendipità? Kio estas tio? Kian signifon ĝi povas havi?

Unuan fojon, kiam mi trovis ĝin estis en kleriga libreto adresata al junaj lernantoj. Do, mi pensis, se ĝi estas adresata al gejunuloj, certe ĝi esprimas kompreneblan koncepton aŭ konkretan objekton, ĉu ne? Ĝi aspektas vorto eĉ alloga, pro sia mistereco.

La itala vorto ‘serendipità‘, angle ‘serendipity’, hispane ‘serendipia’, germane ‘serendipität’, dane ‘serendipitet’, france ‘sérendipité’, greke ‘Σερεντίπιτυ’, arabe ‘سرنديبية’, ĉine ‘中文’, ….. kaj tiel plu….  k.t.p. …, estas termino kiu ŝajnas monde konata, el Oriento al Okcidento, samkiel el Okcidento al Oriento.

Kiel traduki ĝin al esperanto? Ĉu  serendipo?, ĉu serendipeco? ĉu serendipiteco….? Temas pri nomo, substantivo, do ĝi certe finiĝas per   -o.

Mi trovis:

• Serendipo  (el la nomo Serendip) – estas necelita malkovro, ĝenerale scienca, kiun esploristo atingis hazarde sed ankaŭ per ioma talento ( https://eo.wikipedia.org/wiki/Serendipo )
• Serendipeco – estas “sistemo de induktoj ebligantaj al detektivo solvi krim-enigmon” (suplemento de Plena ilustrita vortaro).

Mi tradukus ĝin prefere:  serendipeco (ĉu temas pri kvalito aŭ karakterizo), sed ankaŭ serendipiteco (ĉu temas pri kvalita agado). Eble. Ĉu? Kia enigmo ĝi estas?

Vorto-origino

En la menciita eduka porlerneja libreto, mi trovis kelkajn informojn. Temas pri vorto utiligata de sciencistoj kaj scienc-amantoj, signifanta: malkovri aferojn, procedojn aŭ gravajn novaĵojn per serendipeco, prefere “hazarde, pro sagaceco aŭ pro ideokunligo”.

Tiu vorto devenas de antikva hinda fabelo, kiu rakontas pri tri vojaĝantaj princoj al insulo ‘Serendippo’ (poste Ceylon). Ĉi tie ili serĉadadis princinon. Kiu el ili, unue, estus trovonta ŝin, edziniĝos kun ŝi kaj fariĝos reĝo. La tri princoj serĉadis, kaj serĉadis… neniam trovis ŝin, sed dumvoje, “hazarde, pro sagaco aŭ pro ideokunligo” ili trovis anstataŭe multajn aliajn trezorojn:  kreskaĵojn, bestojn,  juvelŝtonojn kaj kuriozajn inventojn kaj eltrovaĵojn.

Konkludo

Scienca kaj  teknologia historioj estas plenumataj per malkovroj faritaj ‘serendipitece’ (aŭ ‘serendipece’)! Fakte, sen esploro, nenion oni povas trovi aŭ ekvidi! Sen decidemo kaj obstineco de multaj niaj prauloj, la plejparto el novigoj kiuj plibonigis la homaran vivon neniam troviĝus.
Manke de esplora plano, ankaŭ la tri Serendipaj princoj propbable restus en siaj riĉaj kaj malgrandaj reĝaj palacoj, trinketante teon de Ceylon (esp: Cejlono).

Ankaŭ mi (ŝerce) serendipadis, …. kaj trovis ĉi tiun retejon kun la hinda fabelo!
(itallingve)

http://semialvento.forumfree.it/?t=43587094

---

it

Come tradurre la parola italiana:   serendipità? Che cos’è? Che significato può avere?

La prima volta che l’ho trovata è stato in un libretto istruttivo indirizzato a giovani studenti. Dunque, ho pensato, se è rivolto a dei giovani, certamente essa esprime un facile concetto o un oggetto concreto, non è vero? Ha l’aspetto persino di una parola attraente, per la sua misteriosità.
La parola italiana ‘serendipità‘, in inglese ‘serendipity’, in spagnolo ‘serendipia’, in tedesco ‘serendipität’, in danese ‘serendipitet’, in francese ‘sérendipité’, in greco ‘Σερεντίπιτυ’, in arabo ‘سرنديبية’, in cinese ‘中文’, ….. eccetera….  ecc. …, è un termine che sembra conosciuto nel mondo, da Oriente a Occidente, così come da Occidente a Oriente.

Come tradurla in esperanto? Serendipo? Serendipeco? Serendipiteco…? Si tratta di un nome, un sostantivo, dunque certamente termina per   -o.

Ho trovato:

• Serendipo   (dal nome Serendip) – è una scoperta involontaria, di solito scientifica, che un ricercatore ottiene per caso ma anche per una certa quantità di ingegno (  https://eo.wikipedia.org/wiki/Serendipo  ).
• Serendipeco  – è “un sistema di induzioni che consentono all’investigatore di risolvere un enigma criminoso”.

Tradurrei cioè  serendipeco  (se si tratta di una qualità o di una caratteristica), ma anche  serendipiteco (se si tratta di una azione qualitativa). Possibile. Mah! Che enigma è?

Origine della parola

Nel menzionato libretto istruttivo per ragazzi, ho trovato alcune informazioni. Si tratta di una parola utilizzata da scienziati e da chi si interessa di scienza, e significa: scoprire cose, procedimenti o importanti innovazioni per serendipità, ovvero “per caso, per sagacia o per associazione di idee”.
Tale parola deriva da una antica favola indiana che racconta di tre prìncipi che viaggiavano nell’isola di Serendippo (poi Ceylon). Qui essi cercarono a lungo una principessa. Chi di loro l’avesse trovata per primo l’avrebbe sposata e sarebbe diventato re. I tre prìncipi cercarono e cercarono… mai la trovarono, ma lungo la strada “per caso, per sagacia o per associazione di idee” trovarono invece molti altri tesori: piante, animali, pietre preziose e curiose invenzioni e scoperte.

Conclusione

La storia della scienza e della tecnologia è punteggiata di scoperte fatte ‘per serendipità’! Infatti senza ricerca non si trova o non ci si avvede di nulla. Senza la determinazione e la testardaggine di molti nostri antenati la maggior parte delle innovazioni che hanno migliorato la vita dell’umanità non sarebbe mai stata trovata!
Senza un progetto di ricerca anche i tre prìncipi non avrebbero mai trovato nulla. Sarebbero rimasti nelle loro piccole regge dorate a sorseggiare il tè di Ceylon (trad. Cejlono).

Anche io ho (scherzosamente) serendippato,  …  ed ho trovato questo sito con la favola indiana! (in italiano).

http://semialvento.forumfree.it/?t=43587094

I tre prìncipi di Sarandippo

________________________________________________