Ĉi tiu blogo originas el du miaj pasioj, daŭre kulturitaj: grafologio kaj la internacia lingvo esperanto. Ili estas du memstaraj fakoj, ambaŭ ofte taksataj suspekte, sed nepravigite; tia malfidemo tre probable dependas de ne-profundigita konado de tiuj temoj aŭ de antaŭjŭĝoj neniam kontrolitaj kaj ekzamenitaj. Laŭ ĉi tiuj du aspektoj la du temoj havas, ja, ion komunan.
Esperantistoj scias, ke la internacia lingvo esperanto havas delongtempan historion: ĝi oficiale naskiĝis en 1887, pli ol 130 jarojn antaŭe! Ĝi estas ankoraŭ nuntempe parolata en la tuta mondo, ĝi estas facile lernebla je ĉiuj lernejaj niveloj kaj, grave, ĝi estas neŭtrala, kaj havas la ambicion faciligi la interpopolan komunikadon, kaj emas konstrui kunligon inter malsamaj kulturoj, pacmaniere kaj fekunde kaj, fine, ĝi emas gardi ĉiujn mondajn lingvojn, inkluzive de tiuj malpli disvastigitaj kaj dialektoj. Estas dezirinde ke oni instruu ĝin mondskale kiel dua lingvo (post la gepatra lingvo) por ĝin utiligi dum la internaciaj kontaktoj. El studoj kaj serĉadoj faritaj en la Universitato de Paderborn, Germanujo (vidu noton 1), rezultas ke ĉi tiu lingvo esperanto estas enkonduka al la lernado de aliaj idiomoj. La ideinto estis Ludwik Lejzer Zamenhof (1859-1917), pola hebrea okulisto kiu persone spertis la malfacilan komunikadon inter malsamaj popoloj; fakte li naskiĝis en urbo kie oni uzis kvar lingvojn, kaj la parolantoj havis grandajn malakordojn pro la tre diversaj starpunktoj politikaj, sociaj, lingvaj kaj religiaj (vidu noton 2). Lingvo ne estas akscesora en la sociaj kaj individuaj komunikadoj kaj progresiĝoj. Por tion kompreni, sufiĉas studi la historion de la lingvaĵoj kaj de la skribado. Danke al lingvoj – skribitaj kaj parolitaj – homoj povas detale komuniki al aliuloj siajn pensojn kaj transigi sciojn.
Tio, kion mi vin proponas en ĉi tiu blogejo estas nekutima interplekto inter ‘grafologio’ kaj ‘esperanto’: mi klopodos priskribi la psikan personecon di kelkaj esperantaj pioniroj, kiuj kontribuis al la historio de Esperanto, kaj mi plenumos ĉi tiun taskon per analizado de ilia skribmaniero. Mi ne sekvos kronologian ordon. Ĉio dependos de la kvanto kaj kvalito de la skribaĵoj kun kiuj mi kontaktiĝos.
Ankaŭ la skribmaniero estas lingvaĵo kaj komunikado.
Se ĉi tiuj temoj interesas vin, vi povas daŭrigi la legadon, kaj fari komentariojn aŭ demandojn.
Mi sube reproduktas liston pri poŝtmarkoj eldonitaj en Esperanto, liston kiu troveblas ĉe konata informilo “Il Postalista”. Tie estas ankaŭ priesperanta poŝtmarko-ekspozicio, tre interesa kaj daŭre ĝisdatigita, per kiu oni povas aliri samtempe kaj nerekte al e-historio (kaj ne nur), laŭ tute nova vidpunkto…!
Esperanto è la lingua internazionale neutrale proposta nel 1887 dal medico e poliglotta ebreo Lazzaro Ludovico Zamenhof, vissuto nella parte occidentale dell’Impero zarista (oggi Polonia).
Zamenhof creò una lingua di facile apprendimento, regolare, con la speranza che essa venisse poi accolta come seconda lingua per tutti i popoli, rendendo così possibile una comunicazione diretta. L’ortografia è fonetica (un suono = una lettera), la grammatica è regolare e priva di eccezioni. La pronuncia, basata sulle cinque vocali fondamentali, è semplice e chiara.
Por la esperantistoj mi tradukos la nunan artikolon, espereble baldaŭ!
Temas pri la antaŭkondiĉoj por realigi la grafikan geston kaj la manan skribadon
presupposti psicofisici
(concetti e principi tratti da GRAFOLOGIA testo teorico pratico di L. Torbidoni e L. Zanin)
Il gesto grafico è “comportamento”. E’ con l’esercizio e l’automatizzazione che quello che all’inizio era semplicemente un “atto” diventa “gesto espressivo della personalità”. Il gesto grafico appartiene ai comportamenti appresi che, attraverso la ripetizione, si fanno gradualmente inconsci.
Un altro comportamento appreso è, ad esempio, quello del camminare, seppure quest’ultimo è assai meno complesso dello scrivere.
Quando inizia a camminare il bambino, gradualmente e in base anche al suo livello di sviluppo non solo motorio, apprende a calcolare le distanze, le altezze, a riconoscere gli ostacoli, fa esperimenti e inventa strategie del tutto personali per superarli o aggirarli. Egli impara a muovere le braccia, le mani e a posizionare i piedi per stare in equilibrio mentre cammina. Poi arriverà il momento in cui il movimento si automatizzerà e a livello subconscio non avrà più bisogno di fare quelle preziose valutazioni ma si muoverà nell’ambiente con maggiore sicurezza e gli resterà soltanto la consapevolezza di una generica sensazione di avanzamento negli spazi circostanti. Nel momento in cui abbiamo consapevolezza dell’atto in sé di camminare, ecco che il gesto diventa invece più lento e meno sicuro…
Naturalmente scrivere è un gesto assai più complesso e con maggiori sfaccettature ancor più profonde perche collegate agli aspetti cognitivi.
Pensiamo ora ad un bambino che impara a scrivere e a quanto diversa sarà la sua scrittura da adulto, sicuramente più spontanea dopo anni di apprendimento… All’inizio dell’apprendimento della scrittura egli è impegnato a mettere in moto gli apparati recettori, ovvero il sistema visivo e uditivo con intervento della memoria per ricordare le caratteristiche dei movimenti e dei segni grafici necessari a riprodurre correttamente gli stessi sulla carta in modo che siano comunque intelligibili e non perdano la loro funzione di comunicazione. Il frequente passaggio degli stimoli nei circuiti neurologici lasceranno tracce sempre più stabili e rafforzate.
I centri sensoriali della parola non sono isolati, ma collegati con i centri neuromotori, nei quali gli impulsi sensoriali diventano impulsi motori.
In seguito alla decisione di scrivere, volontaria e cosciente, l’immagine sensoriale della lettera stimola i centri motori del linguaggio, e specificatamente il centro verbigrafico di Exner (sfere di Broca – Wernicke – Naunyn ed Exner), cioè il centro della parola vista, udita, pensata, parlata e, infine, scrittta; essi trasmettono l’impulso ai muscoli del braccio e della mano. Grazie a questo continuo scambio di informazioni tra centro e periferia, tra corteccia cerebrale e centri sensoriali e motori, il movimento scrittorio viene analizzato nelle sue componenti elementari con la percezione anche delle attività degli organi esecutori e le caratteristiche dell’esecuzione. Riguardo alla percezione Hilgard Ernest (psicologo) afferma “Non siamo in grado di comprendere a fondo la percezione senza riconoscere le sue interrelazioni con la motivazione, l’apprendimento e la personalità”.
Ci saranno differenze di sensibilità e reattività, strutture diverse, ma anche motivazioni e bisogni diversi, difficoltà diverse, valori e aspettative diverse, vissuti e ambienti diversi che contribuiranno a caratterizzare anche nella scrittura i tratti della personalità di uno specifico individuo. Come l’individualità è unica per tutti questi fattori, anche la scrittura sarà unica e diversa da quella di tutti gli altri.
L’impronta ideomotoria
L’impronta ideomotoria si fissa nel centro neuromotorio della parola e viene ripercorsa dagli stimoli ogni volta che il movimento grafico viene ripetuto, facilitandone l’esecuzione. Questi ripetuti impulsi passano soltanto attraverso i circuiti neuronici che devono essere messi in eccitamento, mentre viene inibito il passaggio (sinaptico) ad altri neuroni il cui eccitamento sarebbe inutile o dannoso alla attuazione del movimento.
Avviene dunque una selezione delle vie neuroniche per il passaggio degli impulsi. Quando c’è il controllo volontario della scrittura intervengono i centri inibitori della corteccia e del sistema piramidale; questo è comunque in comunicazione con quello extra-piramidale, ovvero con quell’altro complesso sistema che ha invece la funzione di automatizzare i movimenti, determinandone il tono e la forza muscolare. Il gesto così liberalizzato da ogni inibizione e controllo acquisterà la sua spontaneità e diventerà davvero espressivo delle caratteristiche individuali, strutturali e organizzative, armoniche o disarmoniche, procedendo di pari passo con l’evoluzione fisiopsichica dello scrivente ma, anche, consentirà di evidenziare, con un giudizio più sicuro rispetto ad altri test, eventuali alterazioni o scompensi nel sistema nervoso centrale.
La scrittura è una fotografia del momento, può venire modificata parzialmente da stati d’animo diversi ma sostanzialmente il gesto grafico non cambia. Quando c’è uno scompenso organico del SNC allora può succedere, a seconda della gravità, un vero mutamento del gesto grafico. E’ un segno anticipatorio, un allarme che non va ignorato perché rivelatore di un successivo deterioramento non ancora manifesto esteriormente…
Certo, non è una impresa facile, ma è possibile per un grafologo preparato, attento e sensibile ….
Diverso sarà l’esercizio ripetuto in campo calligrafico, con intenti artistici ed estetici, per ottenere un risultato grafico impeccabile e perfetto graficamente, come si evince dal video qui sotto riprodotto. Si entra allora nella precisione tecnica …. Abilità, motivazioni, professionalità si intrecciano con la volontà. In tal caso, quando il controllo del gesto è al massimo grado, il gesto grafico non è più grafologabile, perché c’è il sopravvento della studiosità sulla spontaneità. Esistono scritture ‘tecniche’, ma lasciano trapelare poco o nulla della vera personalità, se non le abilità ed una precisione frutto di allenamento costante e di una forte volontà, non comune. Non si va oltre…. in questo senso non è grafologabile.
Gerda malaperis (trad. Gerda è scomparsa) estas instrua kaj detektiva romano, eldonita jaron 1983. Aŭtoro de la rakonto estas svisa esperantisto Claude Piron, kiu estis lingvisto kaj psikologo (Namur, 26 febbraio 1931 – Gland, 22 gennaio 2008).
La simplaj dialogoj el ĉiutage uzataj vortoj taŭgas por plibonigi la konon de Esperanto ĉe lernantoj. La rakonto temas pri junaj amikoj kaj mistera forkapto de tradukistino.
Lingvovidpunkte, la teksto estas strukture aranĝita per ĉapitroj, kiuj iompostiome enigas novajn vortojn dum la antaŭeniranta legado.
Longdaŭra filmo sin bazas sur la romano, troveblas ĉe interreto kaj mi al vi ĝin proponas. Bonan vidadon! La filmo estis lanĉita en julio 2006, dum la inaŭguro de la 91-a Universala Kongreso, en Florenco, Italio.
Multaj homoj estas skeptikaj rilate al valoro de ‘Grafologio’, mi konas ilin ankaŭ en esperanta medio.
Pro tio mi deziras ĉi tie transkribi kelkajn signifajn kaj laŭpunktajn resumojn pri la temo, elprenitajn el GRAFOLOGIA Testo teorico pratico – L. Torbidoni – L. Zanin – Ed. La Scuola 1978, tre bone verkita faka manlibro
Kelkaj difinoj kaj konceptoj:
Grafologio estas la personec-scienco, kiu analizas la homan grafikan esprimon. Ĝi estas konsiderenda kiel ‘Homa Scienco’. Tutcerte ĝi estas disciplino je tipo eksperimenta.
Grafologio estas ne nur eksperimenta kaj relativa: ĝi karakteriziĝas laŭ interfaka vidpunkto, pro tio, ke ekzistas nedisigeblaj interligoj inter ĝi kaj sekvaj rekonataj aliaj disciplinoj: fiziologio – psikologio – psikoanalizo – karakterologio – psikotekniko – prikologio pri evoluprocedo, sed ankaŭ sociologio – pedagogio – medicino – neŭrosciencoj.
Malgraŭ supraj tutcertaj koneksoj, Grafologio ne identiĝas kun iu ajn el tiaj disciplinoj. Ĝi posedas propran sciencan alproksimiĝon al entuta homa personeco.
Oni devas diri, ke la supraj difinoj ne bone klarigas la esencon kaj trafpovon de Grafologio. Pro tio, famaj italaj grafologoj Lamberto Torbidoni kaj Livio Zanin proponas la suban konkludon:
Grafologio estas eksperimenta scienco kiu el natura grafika esprimo de skribanto evidentigas ties psikofizikan personecon kun intelektaj elementoj, temperamentaj inklinoj, profesiaj talentoj, somata konstitucio, morbecaj antaŭdispozicioj denaskaj kaj aktualaj.
Fakte, skribado estas movo kaj konsistigas vidpunkton de grafika agado. Ĉar (ĝi estas) tia, ĝi devigas uzi ne nur manon kaj fingrojn, sed postulas la partoprenon de la tuta persono kiu tien kanaligas proprajn energiojn, konsciajn kaj nekonsciajn. Notinda, trafe la kuracisto kaj grafologo Honroth asertis, ke “skribo estas la grafika registrado de esprima movo produktita de interludo de ostoj, muskoloj kaj nervoj de mano kaj de fingroj, sed kunligita ankaŭ kun tiu de antaŭbrako, brako, en rilato kun superaj nervaj centroj (korteksaj kaj subkorteksaj), sinkronigaditaj al organa kaj psika tuto de la skribanto (C.A. Honroth, A. Zarza, Si y ni en la grafologìa clàsica. Buenos Aires, Troquel, 1961, p. 17).
…. Sinteze por Italoj.…:
La grafologia è la scienza sperimentale che dalla espressione grafica naturale dello scrivente ne rileva la personalità psicofisica con le componenti intellettive, tendenze temperamentali, attitudini professionali, costituzione somatica, predisposizioni morbose, congenite e in atto.
Infatti, la scrittura è movimento e costituisce un aspetto dell’attività grafica. Come tale impegna non solamente la mano e le dita, ma richiede la partecipazione di tutta la persona che vi canalizza le proprie energie coscienti e inconsce. Come nota, giustamente il medico e grafologo Honroth afferma che “la scrittura è la registrazione grafica di un movimento espressivo prodotto dal gioco di ossa, muscoli e nervi della mano e delle dita, ma collegato con quello dell’avambraccio, del braccio, in relazione con i centri nervosi superiori(corticali e subcorticali), in stretta coordinazione con l’interità organica e psichica dello scrivente (C.A. Honroth, A. Zarza, Si y ni en la grafologìa clàsica. Buenos Aires, Troquel, 1961, p. 17)
el GRAFOLOGIA Testo teorico pratico – L. Torbidoni – L. Zanin – Ed. La Scuola 1978
Okaze de la 107-a Universala Kongreso de Esperanto, okazinta en Montrealo (Kanado) de la 6-a ĝis la 13-a de aŭgusto 2022, oni prezentis teatraĵon, kies filmigon oni povas nun ĝui ankaŭ ĉi tie, en jutubretejo. Jen la rakontado:
Tre sinteze:
Brita Esperantisto William Mann veturas tratempe al la jaro 2022 por rakonti al la kongresanoj en Montrealo pri sia propra sperto vojaĝante al Ameriko kun doktoro Zamenhof sur la transoceana ŝipego Georgo Vaŝingtono por la 6-a Internacia Kongreso de Esperanto antaŭ pli ol jarcento.
Aktoroj:
S-ro Mann: Garry Evans
Mary: Alena Adler
Enkonduko: Nicolas Viau
Muzikistoj:
Piano: Étienne (Stefano) Laflamme
Soprano: Kristina Miroshkina
.
Listo de la ĝisnunaj kaj planitaj UK-oj troveblas ĉi tie, en vikepedio:
en la numero de marto-aprilo 2022 oni parolas pri tradukado. Tradukado estas arto….
Unesko-Kuriero
UNESKO estas la Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo, kaj Unesko-Kuriero estas ĝia ĉefa kaj oficiala revuo, publikigita unuafoje en 1948. Temas pri kvalita informilo kiu permesas al Unesko diskonigi ideojn, trakti internacie gravajn temojn, inter-dialogigi kulturojn kaj provizi forumon por internacia debato. Ja, la ĵus menciitaj taskoj estas ankaŭ la celoj de la Organizaĵo…..
La supra revuo haveblas rete en la ses oficialaj lingvoj de la Organizaĵo (angla, franca, hispana, araba, rusa kaj ĉina) kaj en la lingvoj portugala kaj esperanta (laŭ kontrakto) kvankam Esperanto same kiel la portugala ne estas oficialaj lingvoj de Unesko. Limigita nombro da presitaj numeroj produktiĝis i.a. ankaŭ en Esperanto. Unesko-Kuriero en Esperanto ankaŭ aperu kvarfoje jare kiel por la alilingvaj eldonoj.
Nu, ĉi tie mi enlistigas la esperantajn eldonojn, mencias la kovrilan temon kaj elmontras la ret-ligilojn de la esperantaj versioj de la revuo, kaj de tempo al tempo mi ĝisdatigos ĝin.
L. L. Zamenhof, la ideinto de la internacia helplingvo Esperanto, ravis pri MONDO SEN MILITO. Ĉi tiu mia blogartikolo estas omaĝo al li kaj al tio, kion li simbolis pasinte – sed ankaŭ nuntempe – ĉe geesperantistoj en la mondo kaj, plivastige, ĉe la tuta Homanaro . Danke al lia invento, homoj el tuta Tero, el ĉiuj kontinentoj, reale sukcesas interkomuniki sen mensaj baroj. Tio signifas kaj elmontras ke tio eblas.
tio eblas,
oni ne devas perdi esperon.
Internacia lingvo Esperanto estas unu el la plej efikaj instrumentoj por apudigi homojn, ne nur kulture sed ankaŭ psike kaj per amsentoj, kiel okazas en granda harmonia familio. Dum la nuna epoko, kiam pli ol iam antaŭe, kaj daŭre, oni batalas eĉ kontraŭ sendefendaj civitanoj por ilin pereigi, korpe kaj psike, la posedo de noblaj idealoj estas nepra bezono, eĉ polusa stelo por savi noblajn valorojn kiuj permesus progresigi homojn. Konservado je homa digno kaj je reciproka respekto prezentas per si mem valorojn, kiuj kunportas amon, trankvilecon, ĝiojon kaj finfine
homan progreson.
Pro tio mi omaĝas la homon Zamenhof per kelkaj simplaj videoj, signifoplenaj.
Mi proponas al vi la aŭskultadon de ĉi tiu video, kiu emus resaĝigi la nekompreneblan batalantan homaron. Post la muzikvideo, vi povos trovi la tekston de ĉi tiu kordevena kanto.
Mi serĉadis, kaj trovis inter multnombraj difinoj de ‘Paco’ la sekvan:
“Paco, laŭ la nuntempa opinio, estas aŭ devus esti konsiderata agnoskita universala valoro kapabla supervenki ian ajn baron socian kaj/aŭ religian, kaj ĉian ideologian antaŭjuĝon, tiel ke oni evitu konfliktan situacion inter du aŭ pli da personoj, du aŭ plunombraj grupoj, du aŭ kromaj nacioj, du aŭ aldonaj religioj” (el: https://it.wikipedia.org/wiki/Pace)
Preciza kaj kunpartigebla koncepto devus esti Paco, kiu nepre ĉiujn devus sammaniere agnoski. Diverse, oni pricerbumas subjektivajn konceptojn kiuj, eĉ, pligrandigus konfliktojn. Kion vi opinias pri tio?
Mi vin donas klarigojn pri du skribitaĵoj verkitaj de Hector Hodler. La una estas skribita en 1904, la dua la 25-an de marto 1920, ĝuste 6 tagojn antaŭ lia trofrua forpaso, kiam li estis 32-jara.
——————————–
Hector HODLER estis svisa esperantisto : n. 1-10-1887 kaj m. 31-03-1920, civitano de Gurzelen (Kantono Berno) , kiu havis fortan influon sur la frua esperanto-movado. Li estas plene konsiderinda ‘pioniro de esperanto’ pro lia ĵurnalisma kaj literatura aktiveco per la esperanta lingvo, kaj precipe pro lia aspiro – parte realigita – kunordigi la esperantan popolon al universala pacifisma organizo. Fakte li kaj aliaj, kiel Théophile ROUSSEAU, fondis Universalan Esperanto-Asocion (UEA) la 28-an de aprilo 1908. Hodler estis ties unua Ĝenerala Direktoro kaj Vicprezidanto. UEA estas ankoraŭ nun viva kaj ĝia retejo estas:
Ankaŭ ne-laborkoncernatoj ekvidas evidentajn grafikajn diferencojn inter la du menciitaj leteroj! Mi klopodos evidentigi ilin al vi tra skriboanalizado de ambaŭ dokumentoj. Por sukcesi en la streĉado, mi estos devige kaj plejeble sinteza, kaj utiligos skemecan formon.
1904
.
La skribanto en 1904 distingiĝas pro volo “agadi, fari kaj finaranĝi“. Ĉi tia triopa kunmeto eĉ ŝajnas esti lia devizo, lia propulsiva antaŭenpuŝo.
Ecoj psikaj-intelektaj-homaj ekaperantaj el grafoanalizo estas la sekvaj:
– granda animdelikateco kaj socialeco
– forta interna koheremo kaj tre bona psika rezisto
– ago kaj elektoj decidaj, t.e. li estas ulo malcedema sed komprenema pri la homaj bezonoj
– dinamismo kaj aktiva spirito
– perceptivoklareco, mensa ordo, kreivo, harmonio
– tre bonaj kapabloj je logiko kaj sintezo, rapidaj konkludoj
– grandaj memfido kaj memestimo
– nepra neceso FARI, AGI, eĉ per iuj aŭdacoj
– bona vigleco, intelekta kaj imaga
– kontinueco en pensado kaj agado (= persisto)
– grandanima juĝo, kaj emocia, devenantaj el profunda sentimenta emo kunpartopreni al mondorealo
LI TUTCERTEESTIS PERSONO PLI GRANDAĜA OL SAMTEMPANOJ, PLI MATURA OL KOMUNUMREGISTRITA AĜO!
.
Grafologiaj signoj (la plej signifaj):
.
dekstrenklina, literoj A-O pinte malfermitaj, dinamika kaj facilmova, baza linio plutenata (ankaŭ danke al la linioj surfolie presitaj), kunligita interlitere je plej alta mezuro, sinua regas super ĉio (delikata kliniĝo de literoj al la apudaj), liter-alteco ŝajne mezurgrade, klara, estetika, larĝeco inter la vortoj mezgrade kaj kelkfoje submezgrade (neregule), subtila, subskribo plej granda ol la teksto, subskribo tre vigla kaj originala (subskribo kutime esprimas potencialojn kaj aspirojn, latentajn kaj aktiviĝontajn).
1920
.
Kontraŭe, la skribanto en 1920 moviĝas laŭ maltrankvilo, angore deziras bone fari, pro tio ŝajnas ke lia devizo esence estu “ege pripensi antaŭ agado, zorgi ankaŭ pri detaloj kiuj akiras tre grandan gravecon, dubi kaj kontraŭparoli por atingi la veron”.
Jen la kvalitoj dominantaj:
– mensa emo al ordo kaj klareco
– la esprimo kaj atento estas plugardataj
– emo al preciziga analizo kaj al dispecetigado pri vereco, ĝis la atingo de ĉikaneco
– pensorompo: li perdiĝas dum la supermezura mensa laboro por konsideri plurajn malsamajn vidpunktojn
– emo al trokritikado
– rimarkinda memorpovo pri datoj kaj cirkonstancoj
– nekontentigeblo
– nekapablo rezigni pri siaj intencoj
– persisto certe estas plutenata, sed kun malfacilo sin determini: tio signifus prokrasto aŭ hezitemo dum agado
– penso kiu malrapidigas la agadon, sed penso kaj agado ĉiam atentaj kaj zorgemaj
– malfruo en konkludoj
– parta aŭ unuflanka juĝo
– emo kortuŝiĝi
– kontemplado
– malkvieteco
– sobreco kaj rezerviĝemo
– socia fermitemo, t.e. sento de izoleco, sed pludaŭras esenca fido en siaj ebloj kaj en homoj
– profunda neceso kontroli kaj persone certiĝi pri ĉio.
.
Grafologiaj signoj (la plej signifaj):
.
malpli dekstrenklina, literoj A-O surpinte pli intense malfermitaj, nefacilmova kaj pli malrapida, baza linio plutenata, malkunligita (inter la literoj), t.e. la malo ol en la alia skribitaĵo, literaksoj retorditaj kaj malpli sinuaj, ŝajne eta skribo (literalteco malgranda), regula ampleksa larĝeco inter la vortoj (kritikemo), malpli subtila, subskribo pli alta ol la teksto kaj vere tre tordiĝinta (kontrastoj en sia memo, internaj konfliktoj rilate al siaj aspiroj).
.
Grafologia sintezo
.
Oni ne povas dubi, ke dum 16 jara tempopaco okazis tre gravaj ekzistoproblemoj kaj personecaj modifiĝoj, kaj en pensmaniero kaj en sinkonduto. La du verkoj ŝajnas kaj aspektas grafike tre malsamaj, kiel apartenantaj al du malsamaj personoj. Sed oni povas konstati ke ekzistas komunajn denominatorojn kiuj unuigas internajn instancojn, psikajn kaj intelektajn kaj kunnaskitajn. Tion mi povas aserti ĉar tio estas konfirmite per lia subskribmaniero. Ambaŭ subskriboj elmontras lian internan unuecon, identecon kaj sociecemon. En ambaŭ subskriboj la KUNLIGO inter la literoj estas intensa kaj plena, nemalfortigita. Sciante mi, ke li en 1920 estis malsana, kaj konsiderante ke li verkis la duan leteron nur antaŭ kelkaj tagoj sian forpason, mi povas supozi ke tiu malsaniĝo influis vere malpozitive lin rilate al lia ideo pri propra venonto kaj enigis en li malcertecon kaj maltrankvilon.
Kiuj kaj kiaj estas la komunaj denominatoroj pri kiuj mi antaŭe aludis? Jen, ili estas:
socialeco – amema temperamento – kunpartoprenemo – kapablo sin imponi laciĝojn por atingi siajn celojn – precizeco de parolo kaj esprimiĝo (estetika gustumo) – psikologia talento – sentimentaleco.
La lasta skribo elmontras lian internan travivitan streĉitecon, aŭ tension… probable vivdramon.
Pioniroj de Esperanto 